"Sisu" - Vì sao phim quý ông báo thù luôn hấp dẫn?
Từng đoạt 4 giải thưởng tại LHP Sitges và gặt hái phản hồi tích cực tại LHP Toronto từ... 2022 nhưng mãi tới tận cuối tháng 4, "Sisu" mới phát hành rộng rãi. Lí do gì khiến hai hãng phim lâu đời Lionsgate và Sony quyết định mua bản quyền bộ phim hành động kinh phí chỉ 6 triệu euro?
Hình mẫu chiến binh lý tưởng
Giữa hoang vu Lapland thuộc Phần Lan, Aatami Korpi - một cựu binh sống đơn độc với chú chó và con ngựa thân yêu, hàng ngày ông làm công việc khai thác vàng và niềm vui thường được nhìn thấy ở nơi óng ánh sắc vàng mê hoặc. Sau khi đào được một mỏ vàng khổng lồ, Aatami Korpi quyết định hôm sau sẽ cùng hai thú cưng của mình tiến vào thị trấn để bán lại số vàng. Tuy nhiên, giữa bối cảnh cuộc chiến Lapland khi Đức quốc xã chiếm đóng Phần Lan, Aatami rất cẩn trọng, phòng thủ mọi tình huống hiểm nguy có thể xảy đến.
Quả thật, chuyến hành trình đã không suôn sẻ như mong đợi khi Aatami Korpi đối mặt với trung đội Wehrmacht - những kẻ khao khát số vàng và sẵn sàng tước đoạt mạng sống của Aatami. Một cuộc hỗn chiến đẫm máu diễn ra, và Aatami là người may mắn sống sót để tiếp tục chuyến đi. Nhưng mọi chuyện chưa dừng lại ở đây, trận chiến thật sự chỉ bắt đầu khi tướng Bruno - kẻ thủ ác dã tâm, quyết định giết chết con ngựa - phương tiện di chuyển duy nhất của Aatami hòng báo thù cho trung đội Wehrmacht, và cũng để cuỗm số vàng trên tay Aatami. Từ đây, một cuộc rượt đuổi đẫm máu bùng nổ...
Thoạt nghe, câu chuyện của "Sisu" có chút trùng hợp với hình ảnh sát thủ John Wick và chú chó thân yêu, nhưng chú chó trong "Sisu" có số phận kiên cường hơn, và... sống lâu hơn. Đạo diễn kiêm biên kịch Jalmari Helander cho biết ông mượn nguyên bản tay súng bắn tỉa Simo Häyhä làm cảm hứng cho nhân vật Aatami Korpi còn bộ phim thì mang âm hưởng "First Blood" năm 1982 do Sylvester Stallone đóng chính. Vì vậy, "Sisu" không hoàn toàn mang cảm giác nguyên bản, thậm chí chúng ta từng bắt gặp hình ảnh Aatami Korpi có sự tương đồng với "Old Henry" ra mắt cách đây không lâu cũng với biểu tượng "già gân" song, việc tiết giảm thoại trong "Sisu" để phần nào giúp cho Aatami Korpi "ngầu đét" với sức bền và độ gan lì không thua gì một chiến binh.
Mượn chiến tranh để nói lên sự vô nghĩa
Từ rất lâu, chuyện Đức quốc xã đã trở thành đề tài thu hút các nhà làm phim Hollywood và cả châu Âu. Trong khi nhiều đạo diễn khai thác cặn kẽ và sâu sát yếu tố chiến tranh thì Jalmari Helander chỉ chọn Nazi như là nền câu chuyện, và anh sẵn sàng từ bỏ những ý tưởng sâu sắc hơn cho "Sisu" mà chỉ tập trung vào cuộc giao chiến giữa Bruno - đại diện cho Đức quốc xã và Aatami - đại diện cho người dân bình thường. Sự rỗng tuếch trong nội dung phim lại mang đến thông điệp rất rõ ràng về chiến tranh: vô nghĩa. Ngay cả hành động cướp vàng cũng đại diện cho sự tham vọng, chiếm lĩnh và thói ưa thích sở hữu những thứ thuộc về người khác. Rõ ràng, "Sisu" là một tác phẩm phản chiến ẩn đằng sau về ngoài xù xì, ồn ào và đỏ choét.
Nhưng thứ khiến "Sisu" mới mẻ, chính là yếu tố ngoại cảnh: bộ phim đẫm chất hoang dã với hành động liều cao. Còn nhớ trước đó, có một phim cũng lấy bối cảnh cổ xưa là "Northman" nhưng "Northman" tham vọng chinh phục nhiều kiểu khán giả mưu cầu nội dung sâu sắc hơn nên thất bại; còn "Sisu" thì từ đầu đến cuối chỉ đánh đấm, nổ súng và chém giết nên khán giả bị mạch phim cuốn theo, họ nhận ra cảm giác hoang vu núi rừng càng khiến cho hành trình Aatami Korpi hiểm nguy và khó đoán hơn.
Cuộc rượt đuổi giữa Bruno và Aatami làm người xem liên tưởng tới "Mad Max: Fury Road" bởi độ điên cuồng và thể loại phim đường trường (road-movie) nổi tiếng một thời. Nhưng "Sisu" tiếp tục đi theo con đường riêng không giống các tác phẩm kể trên, nó không cài cắm những chi tiết "nặng kí" để tăng sức nặng tâm lý, mà chỉ tập trung duy nhất vào hành động đúng như một tác phẩm "action" nguyên bản mà ở đó, người xem chỉ có thể hình dung ra quá khứ đau thương và phức tạp của Aatami Korpi. Jalmari Helander từng tiết lộ rằng anh có thể làm phần hai nếu "Sisu" thành công tại thị trường Mỹ, mà với người hâm mộ thì nhiều khả năng phần hai sẽ dẫn người xem trở về bản chất thật của Aatami Korpi.
Có thể bị chê, nhưng luôn "kín rạp"?
Ngoại trừ "Old Henry" hay một vài phim ít được quảng bá, thì hầu như các phim hành động báo thù đều gặt hái doanh thu từ huề vốn, cả khi nội dung không được giới phê bình mến chuộng. Việc ca tụng những người hùng bằng xương bằng thịt (nhất là da trắng), không lấy gì làm xa lạ ở Hollywood. Gần nhất chúng ta có "Nobody" dù không ngôi sao nhưng nhờ hãng Universal đứng sau mà thu về gấp 4 lần kinh phí sản xuất; Hay như "Taken 3" dù sở hữu "già gân" đã 70 tuổi Liam Neeson nhưng mang về lợi doanh tới 326 triệu USD! Các phim này đều đi theo công thức một người đàn ông an nhiên bỗng bị đưa vào tình huống phải sử dụng nghiệp vụ cá nhân hòng chiến đấu với phe cánh phản diện, đòi lại công lý.
Trong khi người hâm mộ đang chán ngấy các kiểu người hùng đấu súng (lý giải cho việc các phim gần đây của Liam Neeson thua lỗ nặng) thì "Sisu" bỗng nổi lên như một hiện tượng, song ra rạp vào mùa phim Hè là bài toán khá mạo hiểm, nhất là đối đầu với "Guardians of the Galaxy Vol. 3" và "The Super Mario Bros. Movie" - hai phim dễ xem và đã có thương hiệu. Ở cuộc chiến phòng vé, "Sisu" có phần lép vế khi thu về 9 triệu USD so với 6.5 triệu USD vốn đầu tư. Con số này không quá tệ nhưng cũng không phải cao, bù lại phản ứng từ các cây bút phê bình và cả khán giả củng cố thêm khái niệm người hùng "bằng xương bằng thịt" luôn có chỗ đứng.
Chưa biết với phản ứng khó đoán của "Sisu" ở thời điểm hiện tại thì Jalmari Helander có ý định "tấn công" Hollywood lần nữa hay không, nhưng chắc chắn anh sẽ suy xét kĩ bởi loạt thất bại từ Liam Neeson ("Memory", "Blacklight", "The Marksman", "Honest Thief"...) cũng khiến nhiều hãng phim Hollywood hạn chế khai thác đề tài người hùng hành động, vì chúng dễ rập khuôn, thiếu sáng tạo. Những "Jack Reacher", hay "John Wick", "Taken", "The Equalizer"... đều "đúng người đúng thời điểm" vừa có cả ngôi sao tên tuổi, vừa sở hữu những yếu tố bên lề đỉnh cao để chiếm lĩnh phòng vé.
