Phim kinh dị: Hollywood đã lừa dối khán giả như thế nào?
Trong điện ảnh, có một kiểu phim không được xếp vào bất kỳ thể loại nào nhưng luôn được các nhà sản xuất và phát hành dùng làm "kim chỉ nam", điển hình và thường xuyên gặp nhất ở thể loại phim kinh dị. Đó là dòng chữ "Dựa theo sự kiện hoặc câu chuyện có thật". Ở thời điểm hiện tại, khán giả hầu như đã nhận ra đây chỉ là chiêu quảng bá phim, đánh vào tâm lý tò mò. Vậy đằng sau những tác phẩm hốt bạc nhờ lời giới thiệu này có bao nhiêu phần trăm sự thật, và khán giả đã từng nhẹ dạ cả tin đến mức độ nào?
Khởi nguồn cái ác
Không ngoa khi cho rằng Hollywood có công thay đổi cục diện của thể loại phim kinh dị "Dựa theo sự kiện hoặc câu chuyện có thật", thông qua tác phẩm kinh điển “Psycho” của Alfred Hitchcock ra đời năm 1960. “Psycho” được phác thảo kịch bản dựa theo kẻ sát nhân hàng loạt Ed Gein khét tiếng tuy nhiên ngoài độ tàn bạo và biến thái từ kẻ thủ ác, thì câu chuyện của “Psycho” không hoàn toàn kể về Ed Gein - một trong những tên sát nhân hàng loạt đầu tiên trong lịch sử.
Dù vậy, với khán giả những năm 60 dường như không có bất kỳ khái niệm nào về cái gọi là sát nhân hàng loạt, thậm chí họ bị sốc trước sự biến đổi tâm lý của nhân vật chính mà từ đó biến “Psycho” trở thành phim kinh dị hay nhất mọi thời đại tính tới hiện tại. Cũng từ thành công của “Psycho” thu về 80 triệu USD từ 1 triệu USD kinh phí, mà những phim kinh dị tâm lý hạng nặng về sau đều ít nhiều chịu ảnh hưởng. Chẳng hạn như năm 1974, một phim kinh điển khác “The Texas Chain Saw Massacre” của Tom Hopper cũng tiết lộ dựa trên tên tuổi lừng lẫy của Ed Gein, lần này không phải tên Norman Bates mà là cái tên Leatherface!
Ed Gein được phong là "gã đồ tể" ồn ào nhất lịch sử nước Mỹ, kẻ không chỉ có hứng thú sát hại nạn nhân vô tội mà cách thức của hắn cũng đi vào... lịch sử. Những phim kinh dị dựa trên Ed Gein thực chất chỉ dựa vào các tình tiết man rợ mà hắn gây ra, thay vì trực tiếp kể câu chuyện về cuộc đời và "sự nghiệp" sát nhân của hắn. Mặc dù “Psycho” không mô tả quá nhiều tội ác rùng rợn của Ed Gein, phim lại bám cực kì sát yếu tố tâm lý - Ed bị chứng tâm thần phân liệt - cũng là một từ khóa cực kì "đắt" đối với các phim kinh dị, đặc biệt là các phim mô tả lí do cái ác được hình thành.
The “Texas Chain Saw Massacre” thì ngược lại, khắc họa khá rõ sở thích của Ed Gein sau khi hạ thủ các nạn nhân, điều này làm cho tác phẩm ám ảnh người xem ở mức độ khác hơn so với “Psycho”. Tới hiện tại, vẫn nhiều phim kinh dị thể loại đẫm máu, dựa theo cách thức mà “The Texas Chain Saw Massacre” thực hiện, đánh thẳng vào thị giác. Ví dụ mới nhất là “X” của Ti West, mặc dù không phải phim remake (làm lại) nhưng cấu trúc, đường dây câu chuyện có nhiều sự tương đồng.
Từ đây các nhà làm phim Hollywood đã mạnh dạn gắn nhãn "Dựa theo sự kiện hoặc câu chuyện có thật" vào các tác phẩm thể loại kinh dị.
Yếu tố tâm linh và bùng nổ truyền thông
Nổi không kém “Psycho” là “The Exorcist” của đạo diễn William Friedkin ra đời năm 1973, được đánh giá là một trong những phim kinh dị đương đại hàng đầu Hollywood. Tuy xuất hiện sau “Rosemary's Baby” (1968) và cũng lấy yếu tố ma quỷ, nhưng “The Exorcist” thành công hơn (được đề cử Oscar) và có đời sống lâu bền hơn nhờ gắn mác "Dựa theo sự kiện hoặc câu chuyện có thật". Trong phim, Regan MacNeil là một cô bé 12 tuổi bị quỷ nhập sau một trò chơi cầu cơ quen thuộc của đám trẻ. Gia đình Regan phải cậy nhờ tới hai vị mục sư mới giúp được con gái họ thoát nạn.
Ngoài đời, Regan MacNeil thực chất là... một cậu thiếu niên, có tên Roland Doe sống ở Maryland những năm 40 thế kỷ trước cùng đại gia đình, không như cảnh mẹ con đơn côi như trong phim. Bên cạnh các chi tiết giật gân vì việc cậu bé bị quỷ ám cùng các hành động, cử chỉ khác người,… bộ phim cũng bỏ qua chi tiết cực kỳ quan trọng là dấu khắc trên cơ thể nạn nhân. Trong phim, vết khắc là "HELP ME" (Cứu tôi!) còn đời thật đó là kí tự "LOUIS" mà sau đó cả gia đình Roland đã đưa cậu tới đại học St.Louis, nơi hai linh mục đã cứu được Roland. Còn trong “The Exorcist”, Regan MacNeil không có diễm phúc được chữa lành!
Hollywood và các nhà sản xuất quyết định giữ nhân vật chính ở lại với căn phòng quỷ ám đó tới cuối cùng, nhằm lại tăng sự hấp dẫn cũng như độ ám ảnh cho bộ phim. Ngoài đời thực, Roland Doe đổi tên để che giấu thân phận và câu chuyện thật. Anh có một thời gian làm việc hiệu quả như một kỹ sư cho NASA trước khi qua đời vào năm 2020. Sự thật về Roland Doe và hai vị linh mục ở St.Louis không bao giờ được giải mã tới khán giả, người hâm mộ, họ vẫn mãi sống trong thế giới đầy sợ hãi của cô bé Regan MacNeil!
Suốt hàng chục năm qua, Hollywood cho ra đời không ít phim kinh dị tâm linh ma quỷ lấy cảm hứng từ “The Exorcist”, nhưng nổi tiếng nhất có lẽ là “The Conjuring”, cũng với dòng lệnh "Dựa theo sự kiện hoặc câu chuyện có thật"!
Suốt hàng chục năm qua, Hollywood cho ra đời không ít phim kinh dị tâm linh ma quỷ cũng với dòng lệnh "Dựa theo sự kiện hoặc câu chuyện có thật"!
“The Conjuring” kể về cặp vợ chồng nhà ngoại cảm Ed và Lorraine Warren nổi danh suốt những năm 70-80 thế kỷ trước. Bỏ qua sự thật về Ed và Lorraine, loạt phim kinh dị “The Conjuring” cực kỳ thành công khi thu về tổng cộng khoảng 850 triệu USD cho cả ba tập phim đã phát hành, tạo ra vị thế cho đạo diễn James Wan cũng như dàn nam nữ chính Vera Farmiga và Patrick Wilson.
“The Conjuring” xoay quanh các cuộc trừ tà rúng động của Ed và Lorraine, nhưng có bao nhiêu phần trăm sự thật ở các buổi trừ tà nổi tiếng khắp nước Mỹ của họ? Trước tiên, mối quan hệ của đôi vợ chồng này trên màn ảnh đều là... sự nhào nặn của biên kịch bởi ngoài đời, họ chỉ dựa vào nhau để kiếm sống. Ed thực chất có một cô nhân tình khác sống cùng nhà nhiều năm. Bên cạnh đó, Ed tự học thuật trừ ma và Lorraine cũng tự cho mình có khả năng giao tiếp với các linh hồn. Cả hai vợ chồng kiếm bộn tiền nhờ vào việc... viết sách, kể về các cuộc trừ tà của họ!
Trong suốt ba tập phim, khán giả tinh ý sẽ nhận ra sự khéo léo của Ed và Lorraine, những người mà truyền thông Mỹ nhận định là có khiếu ăn nói hấp dẫn, đặc biệt là về các câu chuyện ma mị ám thị. Nhưng rõ ràng, Ed và Lorraine cũng không giấu được việc thổi phồng sự thật về khả năng ngoại cảm của mình. Điển hình nhất là về căn nhà ma ám Perron, chủ sở hữu hiện tại của nó thậm chí còn phải quay đoạn phim ngắn để chứng minh những điều cặp đôi trừ tà từng chia sẻ trên phim là sai sự thật. Ngoài ra, còn nhiều ví dụ thực tế cho thấy cả Ed và Lorraine chỉ đang giả mạo "ma quỷ" để kiếm chác nhờ hiệu ứng truyền thông dành cho các cuốn sách chuyện ma của họ.
“The Amityville Horror” năm 1979 do Stuart Rosenberg đạo diễn, cũng là một sản phẩm bước ra từ hiệu ứng truyền thông. Tác phẩm được thực hiện dựa theo cuốn sách cùng tên của tác giả Jay Anson kể về sự thật quanh vụ thảm sát cả gia đình Amityville. Tuy vậy, trái với sự thật đầy tréo ngoe ngoài đời, chuyện phim lại cực kỳ kinh hãi không chỉ bạo lực mà ekip làm phim còn sử dụng yếu tố tâm linh vào trong bộ phim, làm tăng thêm sự ám ảnh cho người xem.
Ngoài đời, tay sát nhân DeFeo chịu mức án hàng chục năm tù bởi hắn từ chối thú nhận mình giết chết cả nhà, mà luôn đưa ra các lời khai thay đổi liên tục, trong đó hắn còn khai cả thế lực âm binh hắc ám sai khiến hắn thực hiện tội ác. DeFeo dùng súng lục gây án trong khi trên phim (cả hai phiên bản 1979 và 2005) đều dùng rìu làm hung khí. Tất nhiên việc sử dụng rìu sẽ làm tăng mức độ kinh dị nhưng lại sai sự thật. Trong đó, theo thực tế, việc gây án hàng loạt chỉ trong thời gian ngắn nên việc dùng rìu sẽ không khả thi, kéo theo câu chuyện trên phim bị suy diễn nhiều hơn.
Scream 6 và sự thật “ít người biết” về loạt phim này!
Thế hệ 7x và 8x chắc chắn không lạ gì loạt phim kinh dị “Scream”, với hình ảnh kẻ sát nhân mặc bộ trang phục hóa trang Halloween, đã trở thành biểu tượng. Theo dòng chảy “nhượng quyền” bởi thiếu hụt chất xám, “Scream” cũng đã có cho mình 5 bản phim “ăn theo” và “Scream” 6 là bản “ăn theo” mới nhất sẽ ra mắt đầu năm tới!
Dù được giới thiệu là dựa theo những sự kiện có thật, tuy nhiên chẳng mấy ai cất công tìm hiểu xem sự thật mà “Scream” đã nhào nặn làm sao. Cũng như câu chuyện về Ed Gein, các nhà làm phim Hollywood, cụ thể là Wes Craven đã viết kịch bản dựa theo sự kiện liên quan tới Danny Rolling, một gã đồ tể ám hại 8 mạng người (chủ yếu là sinh viên) vào mùa Hè năm 1990.
Câu chuyện của Danny không chỉ là chất xúc tác cho Wes tạo ra nhân vật Gainsville Ripper, mà rất nhiều nhà làm phim kinh dị khác cũng đi theo mô-típ tương tự, tức là đặt các nạn nhân ở độ tuổi rất trẻ, hầu như đều là sinh viên nam thanh nữ tú. Nhưng điều đáng tiếc là “Scream” thật sự không tiết lộ nhiều về kẻ sát nhân có cuộc đời bất hạnh như Danny Rolling, mà chỉ khăng khăng khai thác yếu tố giật gân, hù dọa vốn dĩ đã quá nhàm chán ở thời điểm hiện tại. Thứ duy nhất vẫn khiến loạt phim này, điển hình là tập thứ 5 mới phát hành đầu năm nay, vẫn kiếm bộn tiền, lại là những chuyện “râu ria” bên lề.
“Scream” (bản 2022) nhằm tri ân sự ra đi của Wes Craven sau khi ông mất từ 2015, bản phim cũng gặp nhiều trở ngại chủ yếu có dính tới nhà sản xuất hàng đầu Harvey Weinstein. Cần nhớ rằng, “Scream” (bản 2022) được giới thiệu sẽ là bản phim khởi động cho loạt “Scream” “ăn theo” sau này, vì kể từ “Scream 4” năm 2011, người hâm mộ đinh ninh rằng loạt phim đã chấm dứt.
Nhìn chung, “Scream” sẽ tiếp tục thành công khi ngày càng có nhiều phim kinh dị bắt đầu “đào mộ” lại các dòng phim phụ (subgenre) kiểu slasher, như trường hợp loạt phim Halloween. Nhưng sự thật về Gainsville Ripper (hay Danny Rolling đời thực) hay hơn nhiều thì lại không được chú ý: Danny tuyên bố mình bị ám bởi một con quỷ có tên Gemini, còn chính anh sau này thừa nhận vì muốn nổi tiếng như Ted Bundy nên đã giết người hàng loạt!?
Có nhiều lỗ hổng đằng sau các phim kinh dị dán nhãn “Dựa theo sự kiện hoặc câu chuyện có thật” tuy vậy, Hollywood không từ bỏ ý định nhào nặn các câu chuyện vượt xa hoặc không đúng nguyên bản, nhằm khiến cho phim giật gân hơn để lôi kéo khán giả, hốt bạc và tiếp tục vay mượn một nửa sự thật!
Điều này khiến cho Hollywood dần dần không có tính nguyên bản trong kịch bản phim, trong câu chuyện dẫn tới sự rập khuôn. Ngoài cách làm phim nhiều phần “bôi” ra quá nhiều tới bội thực, thì nhiều nhà biên kịch và sản xuất Hollywood chỉ mãi chăm chăm vào một nhân vật hay một đề tài cụ thể mà không đi sự sáng tạo. Chưa kể, họ phớt lờ sự thật dù luôn giới thiệu "Dựa theo sự kiện hoặc câu chuyện có thật"!
