[Ô by L'OFFICIEL Vietnam 2024] Kintsugi, mosaic và hy vọng hồi sinh từ những mảnh vỡ
Rõ ràng chúng ta từ lâu đã có khả năng kéo dài đời sống của những thứ tưởng như đã vỡ nát.
Có cảm tưởng như chúng ta đã học được cách "gian lận" với thời gian. Nhưng quả thật, trước khi con người tìm ra gắn kết một cái ly vỡ, một chiếc bình nứt, hay một chiếc áo rách, người ta chỉ có thể vứt bỏ. Khả năng "hồi sinh" một đồ vật, gần như tương đồng với tái sinh một mảnh của linh hồn. Nếu đối diện với những vết nứt của một vật kỷ niệm, ta cảm thấy như đứng trước sự đổ vở của chính mình, thì khi những mảnh ghép một lần nữa kết dính vào nhau, ta như được an ủi rằng: Không có gì mãi mãi mất đi, và những vết rạn nứt cũng có thể trông thật đẹp đẽ.
"Hồi sinh" những mảnh vỡ
Trước khi các loại keo dán và chất kết dính hiện đại được phát minh, con người đã phải dùng những phương pháp nguyên thủy hơn để "ghim" các mảnh vỡ lại với nhau. Chẳng hạn, để hàn gắn một chiếc bình gốm, người ta khoan những lỗ nhỏ vào mảnh vỡ, rồi chèn vào đó những mảnh kim loại. Sau đó, người ta lấp đầy những khoảng trống, nếu có, bằng keo hữu cơ, đất sét hoặc sơn để che giấu vết nứt.
Nhưng đến thế kỷ 15, một vị tướng quân người Nhật rất không hài lòng với cách sửa chữa này. Ông Ashikaga Yoshimasa gửi một bát trà bị nứt bể đến tận Trung Quốc để sửa, vậy mà chỉ nhận về một bát trà chằng chịt kim loại. Từ đây, các nghệ nhân Nhật Bản đã cất công tìm ra một phương pháp sửa chữa tinh tế hơn - và phương pháp kintsugi đã ra đời như thế. Các mảnh vỡ được gắn với nhau bằng sơn mài, rồi người thợ sẽ phủ lên đó một lớp bột vàng, bạc hoặc bạch kim, không chỉ tăng tính thẩm mỹ cho "vết nứt" mà gần như biến nó thành một tác phẩm nghệ thuật.
Sáng tạo từ sự đứt gãy
Kintsugi cứ từ từ phát triển qua thời gian, ngày càng có nhiều kỹ thuật và vật liệu hơn. Trong đó, nếu bạn không có đủ các mảnh vỡ của món đồ gốm cần sửa chữa, bạn có thể chèn vào một mảnh vật liệu khác để lấp đầy khoảng trống. Đó là Yobitsugi, hay ghép lai - kỹ thuật mang lại diện mạo mới cho món đồ cũ.
Còn có mosaic, từ một loại hình nghệ thuật vốn dành riêngcho giới thượng lưu, giờ đây đã lan rộng khắp các ngôi nhà trên thế giới. Những mảnh vụn nhỏ hóa thành bức tranh hoàn chỉnh, chứa đựng sức mạnh của sự kết hợp và sáng tạo. Mỗi bức tranh mosaic là một lời nhắc nhở rằng: ngay cả những thứ tưởng chừng như vô giá trị cũng có thể trở thành nghệ thuật nếu chúng ta biết cách sắp xếp chúng lại với nhau.
Và còn rất nhiều thực hành khác giúp chúng ta hàn gắn những thứ vụn vỡ. Chẳng hạn như kỹ thuật patchwork, vốn xuất hiện từ những năm 1930 khi chiến tranh và khủng hoảng kinh tế khiến vật liệu may mặc bị thiếu hụt - Con người đã chắp vá những mảnh vải cũ và mới lại mới nhau. Patchwork sau này trở thành biểu tượng của chủ nghĩa cá nhân, của tự do và nổi loạn, rồi đến nay đã không còn là một khái niệm xa lạ với các tín đồ thời trang.
Tái tạo chính mình từ những tổn thương
Một vật đổ vỡ có thể được hàn gắn, nhưng vết nứt, vết chắp vá sẽ luôn ở đấy, tương tự như những tổn thương hẵng còn in sâu trong mỗi người. Nhưng Kintsugi, với triết lý Wabi-Sabi của người Nhật, mở ra một thời đại mới, nơi chúng ta chấp nhận sự không hoàn hảo đó. "That's how the light shines in - Đó là cách ánh sáng rọi vào", Lana Del Rey đã từng hát như vậy trong tác phẩm Kintsugi, cho những người thân đã qua đời. Những vết nứt chính là nơi ánh sáng len lỏi vào, giúp ta mạnh mẽ hơn và sâu sắc hơn sau mỗi lần đổ vỡ. Oscar Wilde cũng từng viết: "Trái tim được tạo ra để tan vỡ". Đau đớn và mất mát, dù có khốc liệt đến đâu, cũng mang lại cho chúng ta những trải nghiệm quý báu.
Lúc này, thay vì che giấu những vết nứt, chúng ta lại tự hào về chúng, bởi đó chính là thứ chỉ riêng ta mới có - những dấu ấn của thử thách, của khó khăn, cũng thể hiện lựa chọn tiếp tục tiến bước.
Còn nhớ vào năm 2021, mọi người dùng TikTok đều tham gia vào xu hướng #MyMosaic, chia sẻ về cách người xung quanh đã ảnh hưởng đến họ như thế nào. "Chúng ta là một bức mosaic từ tất cả những người ta gặp" - Trải nghiệm dù tốt hay xấu đều đã giúp định hình nên phiên bản hiện tại của chính mình. Cứ như vậy, chúng ta dần nhận ra rằng: Ai cũng có câu chuyện riêng, và mỗi vết nứt đều trở thành một nét độc đáo, thuộc về riêng một cá nhân.
Và dù chúng ta đang đứng trước mất mát, cô đơn, hay tổn thương, nghệ thuật – dưới bất kỳ hình thức nào – có thể là công cụ giúp ta vượt qua. Và trong quá trình sáng tạo ấy, chính chúng ta cũng được chữa lành.
---
Ô EXHIBITION CHAPTER IV: HOPE - BETWEEN DESPAIR AND RENEWAL
Với [Ô by L'OFFICIEL 2024], “Hy vọng” không phải là một khái niệm trừu tượng mà là một động lực thay đổi thực tại. Qua sự trở lại của cuộc thi Ô PHOTOGRAPHY CONTEST đình đám, cũng như triển lãm Ô EXHIBITION với sự tham gia của các nghệ sĩ đa lĩnh vực, hãy cùng chúng tôi thảo luận: Điểm bắt đầu của Hy vọng nằm ở đâu? Và trong mắt bạn, Hy vọng nắm giữ hình hài như thế nào?
