Nam tính độc hại: Khi những người đàn ông đeo mặt nạ

Khi đọc câu chuyện về nữ nhà báo Noah Vincent, người từng sống giả dưới thân phận là một người đàn ông để tìm hiểu về cuộc sống của những người đàn ông trong suốt 18 tháng. Kết quả là sự ra đời của cuốn sách gây tranh cãi Self-made man. Nhưng gần đây cô đã kết thúc cuộc đời mình bằng cách trợ tử ở tuổi 53, một số người cho rằng có thể cô mắc kẹt trong chính chiếc mặt nạ (đàn ông) mà cô từng giả vờ khi đó, nhưng câu chuyện của cô cũng nhắc tới một khía cạnh khác về nam tính độc hại. 

Theo viện tâm lý Việt - Pháp thì “trong các phương tiện truyền thông phương Tây, đàn ông từ lâu đã được thể hiện là mạnh mẽ, hung hăng và không có năng lực về mặt cảm xúc - cung cấp một góc nhìn về cách nam tính truyền thống được kỳ vọng. Mặc dù điều này có vẻ như chỉ đúng với các nhân vật trên màn ảnh, nhưng nghiên cứu đã chỉ ra rằng những đặc điểm này được kỳ vọng ở dân số nam nói chung.” 

Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ gọi đây là “hệ tư tưởng nam tính”. Cụ thể, các tiêu chuẩn được mong đợi ở nam giới bao gồm không yếu đuối, không nữ tính, bạo lực và có những thành tích nhất định. Những đặc điểm này thường được gọi là nam tính độc hại.

Ngày lễ Halloween vừa rồi tôi có vô tình đọc trên mạng một mẩu câu chuyện hài hước như vậy - chúng ta đã hoá trang dưới nhiều lớp mặt nạ khác nhau trong suốt 365 ngày vừa qua rồi, ngày hôm nay chúng ta có cần nữa không?

Ai cũng đã và đang sống dưới nhiều vai diễn khác nhau trong cuộc đời. Mỗi một khung cảnh, chúng ta cần làm tròn vai diễn để đạt được mục đích của mình.

Tại nơi làm việc, bạn cần diễn vai một người đồng nghiệp hoà đồng ngay cả khi không thích tham gia vào các bữa tiệc sôi nổi. Một người cấp dưới “chiều lòng" cấp trên dù bạn là một kẻ chúa ghét những lời đãi bôi. Về nhà, chúng ta cần phải làm tròn vai một người cha là trụ cột của cả gia đình, phải kiếm tiền nhiều hơn vợ, phải là chỗ cho vợ con dựa dẫm … Chúng ta thậm chí còn mang theo vô vàn những chiếc mặt nạ “tích cực" “hạnh phúc" và “thành công" trên các trang mạng xã hội. Tin tôi đi bạn cứ thử lướt 1 vòng facebook sẽ chỉ thấy những cá nhân “hạnh phúc" và “thành đạt" hay những profile giới thiệu về bản thân trên linkedin nghe rất đao to búa lớn. 

Nam tính độc hại là một trong những nguyên nhân khiến chúng ta luôn phải “giả vờ”.   Đó là bởi hình ảnh về nam giới trong mắt nhiều người phải là những người mạnh mẽ, không được khóc, không được “chấp vặt" hay phải có những tính cách điển hình của một alpha male. Đàn ông theo khái niệm truyền thống phải mạnh mẽ, phải ga lăng phải thành đạt. Vấn đề là nếu họ không có những thứ đó thì sao? 

Góc nhìn của xã hội về người đàn ông cũng buộc họ phải đeo những chiếc mặt nạ lên để “né tránh" những nỗi đau. 

Khác với những người phụ nữ, những người có thể dễ dàng nói ra suy nghĩ của mình, có thể chia sẻ nỗi lòng với ai đó. Họ gọi là “xả stress", nhưng nếu một người đàn ông thử “than thở" một xíu thử xem? Họ sẽ bị gọi là “đàn bà" là “đàn ông mà kêu ca à", hay “chẳng giống đàn ông một chút nào".  

Đàn ông truyền thống không rơi nước mắt, bộc lộ cảm xúc, tình cảm ra bên ngoài chỉnh dành cho phái nữ. Chính những suy nghĩ như vậy vô hình chung đã khiến cho “nam tính độc hại" trở nên phổ biến. Ngay cả chính những người đàn ông cũng chưa nhận thức được những hệ quả của nam tính độc hại. 

Mặt trái của nam tính độc hại là họ có thể sống xa rời với con người thật của mình. 

Có lẽ điều lớn nhất mà nhà báo Norah sau 18 tháng sống dưới hình dạng người đàn ông, sinh hoạt như một người đàn ông trong thế giới đàn ông là cô thấy chính cô và những người đàn ông cô gặp dường như đều đang cố sức để diễn vai diễn khác nhau để đáp ứng mong muốn của người khác hơn là chính mình. Vấn đề là việc giả dạng quá lâu có thể khiến họ dần trở nên xa vời với chính mình. 

Những áp lực tinh thần không được giải quyết sẽ tạo ra một thế hệ nam giới gặp vấn đề về sức khỏe tinh thần. 

Cuốn sách Self-made man của Noah nhấn mạnh rằng những người đàn ông phải chịu rất nhiều áp lực tinh thần như phải mạnh mẽ, kiếm được nhiều tiền, giỏi tình dục …. và phải hy sinh gia đình cho sự nghiệp. 

Mặt khác chính vì niềm tin thiên lệch này khiến họ không được dạy những kỹ năng bộc lộ cảm xúc, làm việc, quản lý chính những cảm xúc của cá nhân mình. Buộc họ khi gặp các cuộc khủng hoảng, vấn đề sẽ lựa chọn những cách giải quyết không lành mạnh như thuốc, bạo lực, chất kích thích …

 Trong câu chuyện của Noah, 18 tháng giả nam của cô đã khiến cô luôn phải đấu tranh giữa danh tính thật và danh tính giả tạo. Ví dụ, cô đã hẹn hò với phụ nữ dị tính khi vẫn còn trong mối quan hệ với bạn đời của mình. Ngay cả với những người đàn ông khác, việc phải mang theo mình quá nhiều chiếc mặt nạ cũng khiến họ cảm thấy bối rối về danh tính của chính mình. Liệu họ có thật sự hiểu bản thân? 

Không giải tỏa được cảm xúc, không được khuyến khích trò chuyện và tháo gỡ, sự căng thẳng có thể càng gia tăng khi họ tự đặt lên vai mình trách nhiệm phải tiếp tục hoàn thành các vai diễn.  Ngay cả chính những người nam giới cũng muốn tự giải quyết vấn đề hơn là tìm sự trợ giúp. Đó lại là một dấu hiệu khác của nam tính độc hại. 

Thật trớ trêu nếu chính những người đàn ông phải tỏ vẻ là mình “không sao cả", phải giả vờ là mình không yếu đuối, nhưng việc không giải quyết được vấn đề mới là điều chúng ta cần quan tâm. Sống thật với bản thân, sống thật với những cảm xúc bản thân. Chính những cảm xúc đó làm bạn trở nên khác biệt với người khác và là duy nhất trên đời.  

Và đàn ông hay đàn bà đều là những sinh vật xã hội, chúng ta luôn cảm thấy cô đơn và nhỏ bé, chúng ta cần những bàn tay ôm ấp lấy chúng ta.  

Tham khảo: 

Fanpage Hoán đổi giới tính 

Viện tâm lý Việt - Nam