Art & Design

Khám phá những điều bé nhỏ nhưng không tầm thường với triển lãm "quen quên"

Triển lãm với sự góp mặt của ba nghệ sĩ Trọng Gia Nguyễn, Nadège David, và Xuân Hạ có tên "quen quên" diễn ra ở Galerie Quyng từ ngày 11/3 đến 10/4.
chair furniture person human

Nơi khởi nguyên của văn hóa và ký ức

"quen quên" gợi nên nghịch lý về một thứ tưởng như quen thuộc, nhưng lại càng trở nên mơ hồ khi ta càng cố gắng tìm hiểu. Triển lãm này không chỉ tiếp cận cơ thể như một dạng sống mà còn là nơi khởi nguyên của văn hóa và kí ức. Dù cơ thể ta luôn luôn hiện hữu, trực tiếp khai mở những cảm nhận chủ quan về thế giới hữu hình, ta vẫn còn nhiều gượng gạo khi “đối mặt” với chính cơ thể đó. Phản xạ tách trí khôn ra khỏi thể xác và hoài nghi giá trị tri nhận của các giác quan là di sản còn sót lại từ hệ tư tưởng duy lý Descartes. Nhưng, cơ thể sống vẫn liên tục kiến tạo, học tập và ghi nhớ một cách âm thầm (có thể nghĩ tới một số hành vi vô thức như đung đưa theo nhạc, thực hiện tế lễ, hay cách ta dễ dàng hòa nhập với gia đình kể cả sau một khoảng thời gian xa cách).

Với các tác phẩm từ ba nghệ sĩ Trọng Gia Nguyễn, Nadège David, và Xuân Hạ, quen quên khám phá tính bình sinh và chức năng của cơ thể trong việc biểu hiện tri giác, ký ức và văn hóa.

Những khám phá và diễn giải đa chiều

Việc hoá lỏng các đường nét bộ phận cơ thể trong tác phẩm của Nadège David là nỗ lực làm quen lại với cơ thể đó thông qua các giác quan, thay vì việc chỉ dừng lại ở những hiểu biết y học. Tinh tế mà vẫn đảo lộn ruột gan, tác phẩm của cô định nghĩa lại da thịt bằng cảm nhận về các cơ quan sinh học bên trong cơ thể. Nghệ sĩ càng đi sâu vào cách ta hòa điệu với cơ thể thì cuối cùng cơ thể lại càng biến dị: đầu, mình, chân mất đi hình thù tự nhiên, khi đó trở nên giống với vết mực Rorschach trừu tượng cứ không ngừng uốn lượn, bẻ gập, sưng tấy rồi lại biến dạng. Khi những tạo hình màu hồng sến sẩm lẫn vào màu xanh tự nhiên ngay lúc thân thể tràn ra thế giới, cá nhân và môi trường như nép vào nhau thành một khối thống nhất.

David phân tách cơ thể vật lý và tái tưởng tượng dao động giữa cơ thể và môi trường,  trong khi Trọng Gia Nguyễn sử dụng cơ thể như một cách thức để dung hoà ký ức gia đình. Lấy cảm hứng từ những câu chuyện và ảnh chụp gia đình cũ còn sót lại, nhưng các tác phẩm của anh không chỉ đơn thuần là hồi ức dưới dạng tranh vẽ. Khi vẽ, Trọng dùng cơ thể để biểu hiện ký ức – anh đặt bản thân vào một trường không-thời gian ảo hóa, rồi tái tạo quá khứ dựa trên những biến tấu cá nhân. Tự thân chất liệu sáp dầu đã biểu lộ rõ ràng ý tứ của nghệ sĩ – sáp dầu gợi về tuổi thơ, thời trẻ con loay hoay tiếp cận văn nghệ qua những cây bút sáp màu tươi sáng. Vừa tự nhận thức, vừa cố gắng thể hiện nhận thức của mình với khán giả, Trọng nhìn nhận hồi ức không nằm bất động trong quá khứ, mà tồn tại ở hiện tại, ngay khi tương tác xảy ra giữa câu chuyện và người kể chuyện. Hành động nhớ tựa như sự thừa nhận rằng cơ thể và bản thể là không thể tách rời, hay nói cách khác, là ta không thể tách ra khỏi chính mình.

Khám phá tiềm năng của cơ thể, video trình diễn của Xuân Hạ coi cơ thể là hiện trường nơi diễn ra sự hồi tưởng. Để tái hiện cảnh mẹ cô và những bà mẹ khác làm việc nhà trên chiếc ghế đòn, cô cũng ngồi trên ghế đòn, miệt mài xát một chồng xà phòng bằng dao bào – xà phòng là thứ mạt phẩm được sử dụng ở những năm 90 của tuổi thơ cô, khi bột giặt quần áo chưa được phổ biến rộng rãi. Việc nhà, thường được coi là “việc mọn”, khi thoát ra ngoài ngữ cảnh lại mang đầy tính kịch. Xuân Hạ bào xà phòng trong các khung cảnh quen thuộc như buồng tắm, nhà bếp, phòng giặt, nhưng cô đang không làm việc nhà: cô xát xà phòng chỉ để ghi lại quá trình đó, thay vì xát để sử dụng thành phẩm. Xuân Hạ nhấn mạnh một hành động lặp lại như để lý luận rằng: bắt chước cũng là một cách nhớ (dù cho tâm trí cô có lảng đi nơi khác).

Các tác phẩm của Nadège David, Trọng Gia Nguyễn và Xuân Hạ là lời nhắc nhở về cơ thể như vật mang năng lực tri nhận và tạo tác, trung gian cho tương tác và lưu giữ trải nghiệm. Và cũng chính thân thể - đôi khi trừu tượng và khó nắm bắt, đôi khi thiên lệch và đôi khi tràn trề kịch tính - đã đưa ta ra ngoài thế giới.

Tags

Recommended posts for you