Họa sĩ Nguyễn Ngọc Liêm "giản dị, dịu êm" trong chất liệu mới
Vẫn những phong cảnh quen thuộc nhưng trên chất liệu hoàn toàn mới lạ, Nguyễn Ngọc Liêm chứng minh sự nhất quán trong phong cách cũng như thông điệp nghệ thuật của anh.
Đối tượng vẽ tranh chỉ là cái cớ để người nghệ sĩ thể hiện tâm tư cá nhân. Đối với họa sĩ Nguyễn Ngọc Liêm, câu chuyện của anh luôn xoay quanh thiên nhiên, thành phố, và đặc biệt là những sự vật bình thường trong cuộc sống. Trao tiếng nói cho một tách trà, kể lại câu chuyện của một bông hoa đang lụi tàn - đó là thế giới mà anh đã gầy dựng từ những buổi triển lãm đầu tiên.
Đến với triển lãm "Giản dị dịu êm," khán giả được chứng kiến một Nguyễn Ngọc Liêm rất khác - người nghệ sĩ thử thách bản thân với chất liệu sơn mài, ý tưởng đã được nuôi dưỡng từ lâu. Đồng thời, ta vẫn có thể nhận ra một Nguyễn Ngọc Liêm như từ trước đến giờ - đơn sơ, nhẹ nhàng nhưng đủ bản lĩnh để mang lại hình hài mới cho bức tranh sơn mài truyền thống.
Nguyễn Ngọc Liêm được biết đến với những bức tranh sơn dầu, tranh acrylic, bột màu. Lý do gì khiến anh lựa chọn chất liệu sơn mài cho triển lãm “Giản dị dịu êm”?
Thực ra thì đây là dự định mình đã ấp ủ từ thời sinh viên rồi, từ những năm 2010-2012. Nhưng đến nay mới có thể đạt được chất lượng mà mình mong muốn, đồng thời có đủ điều kiện về cơ sở vật chất, kinh tế, thời gian… mọi thứ vừa đúng, vừa kịp lúc nên mình triển khai thôi! Dù gì thì sơn mài vốn vẫn tốn kém, kỳ công nên phải có lượng thời gian và kinh phí nhất định. Đó là mình đã giản lược nguyên liệu vật liệu rồi đấy!
Mọi người xung quanh phản ứng như thế nào khi biết anh muốn mở triển lãm tranh sơn mài?
Mình có thể chia làm 2 luồng phản ứng chính, đó là tò mò và ủng hộ. Nhưng nhìn chung phản ứng không quá dữ dội, và cũng không tác động gì nhiều đến dự định này. Đây giống như là một ước mơ của bản thân vậy, nên khi đủ điều kiện thì mình cảm thấy nên phát triển nó.
Đối với anh, chất liệu nào khó xử lý hơn? Sơn dầu hay sơn mài?
Mỗi chất liệu cần kỹ thuật riêng, và cũng tùy vào sở thích của người vẽ. Nếu mình thích tranh có độ ẩm ướt, màu óng ả, có thể áp dụng đa dạng kỹ thuật thì mình sẽ thích sơn dầu. Từ niềm yêu thích đó, mình có thể dễ dàng vượt qua những khó khăn khi vẽ hơn. Cá nhân mình đã từng vẽ sơn dầu, lụa, acrylic… nhưng đến giờ sơn mài vẫn là chất liệu khó xử lý nhất do có nhiều yếu tố chi phối màu sơn, ví dụ như thời tiết, thành phần dung môi… Nên sẽ rất khó để tái hiện lại một gam màu nào đó. Mỗi bức tranh chỉ có thể vẽ được một lần.
Tranh sơn mài của mình sử dụng 100% sơn ta. Nguyên vật liệu truyền thống nhưng kỹ thuật phi truyền thống. Khi vẽ tranh mình đã giản lược một số bước xử lý, thay vào đó là những thủ pháp nhẹ nhàng, đơn giản hơn. Một điểm khác biệt nữa là, tranh sơn mài truyền thống có sử dụng son, bạc thếp, vàng thếp, vỏ trứng, vỏ trai… Mình thì không có gì ngoài sơn ta vẽ trên nền vóc.
Với một chất liệu có phần “xa lạ” như thế, anh có mất nhiều thời gian để chuẩn bị cho buổi triển lãm này không?
Mình nghĩ là vừa đủ thôi. Lâu nhất là khâu chuẩn bị tư liệu, tham khảo, làm màu nền và những gam màu chính. Phong cách của mình cũng đơn giản, nên xử lý chi tiết trên tranh không mất quá nhiều thời gian để thực hiện.
Những bức tranh lần này nói về hoa, cây cối, phong cảnh thiên nhiên, đô thị tương tự như những triển lãm trước. Anh có thể lý giải niềm yêu thích với chủ đề này không?
Ngay từ khi bắt đầu, chính chất liệu sơn mài đã định hình chủ đề tranh luôn rồi. Mình cảm thấy sơn mài phù hợp với những gì mình muốn thể hiện.
Về cá nhân, mình luôn nghĩ cái đẹp nằm ở mọi nơi, chỉ là mình có đủ chậm rãi, bình thản, điềm tĩnh để nhìn thấy hay không thôi. Mình thích quan sát xung quanh, từ xa đến gần, từ những góc nhỏ bé của đời sống thường nhật nên mình đưa những góc nhìn đó lên tranh. Đối với mình, mọi trạng thái của sự vật đều có giá trị tương đương, không hay không tệ, không sang không hèn. Mọi thứ đều có một giá trị nhất định, dù là nụ hoa đang chớm nở hay bông hoa đã lụi tàn.
Có bao giờ trong trạng thái chậm rãi, bình thản đó anh cảm thấy bị bỏ lại phía sau?
Thay vì nói “bị bỏ lại,” mình cảm thấy như được sống trong một thế giới riêng tư hơn. Một thế giới tương đối yên tĩnh, nhẹ nhàng vậy thôi.
Mình đã trải qua rất nhiều thứ. Thành thật mà nói, cuộc sống không thể nào không phức tạp được. Nhưng mình lựa chọn sự đơn giản, từ đó ảnh hưởng đến cách thể hiện tác phẩm. Mình lược bỏ những chi tiết không cần thiết, bình tĩnh giải quyết vấn đề, làm những việc vừa sức, sống trọn ngày hôm nay. Mình không nghĩ mình vẽ giỏi đâu, nhưng mình biết mình muốn gì, và có thể thể hiện rõ ràng những mong muốn đó.
Vẽ tranh luôn là một đam mê mình chưa bao giờ có thể gác sang một bên.
Bức tranh anh thích nhất trong triển lãm “Giản dị dịu êm”?
Chắc chắn là “Con cá nhảy.”
Mình làm mọi chuyện đều có chủ đích. Khi bắt đầu vẽ tranh mình đã có hình dung về tác phẩm cuối cùng rồi, đã lý trí hóa mọi thứ từ độ to nhỏ của nét, độ nghiêng của cọ vẽ. Những chi tiết đều nằm ở một vị trí cố định, không thể xê dịch được nữa. Nhưng bức tranh này đúng là bất ngờ nằm ngoài suy nghĩ. Trong bố cục ban đầu, mình không tính đến chi tiết con cá nhảy tóe nước ra ngoài, nhưng trong giai đoạn hoàn thiện, mình cảm thấy cần một yếu tố bất ngờ, ngoạn mục và mình đã giải quyết được thử thách thú vị đó.
Anh muốn để lại ấn tượng gì cho người xem với triển lãm lần này?
Giản dị, dịu êm - đúng như tên gọi. Cùng với triển lãm “là tĩnh lặng” vừa qua, đây là những trạng thái mình luôn muốn truyền tải trong tác phẩm của mình. Rất mong cầu người xem có thể nhìn thấy, đồng cảm và chia sẻ được những ý niệm, những xúc cảm đó.
Mình đã theo đuổi tinh thần này từ buổi triển lãm cá nhân đầu tiên. Lựa chọn tranh sơn mài lần này cũng thể hiện rằng, dù trên chất liệu nào thì thông điệp mình muốn đưa ra vẫn nhất quán như vậy. Mình không muốn gắn phong cách cá nhân với những từ như “tối giản,” “hiện thực,” mà chỉ là “giản đơn” thôi. Đây là thế giới của mình, mình đang mang thế giới đó lên bề mặt tác phẩm cho mọi người cùng chiêm ngưỡng.
Triển lãm cá nhân của Nguyễn Ngọc Liêm, “Giản Dị Dịu Êm”
Thời gian: Thứ Hai - Chủ Nhật, 9:00 - 17:00, từ 04.06 đến hết 03.07.2022
Địa điểm: REI Artspace, 371/4 Hai Bà Trưng, Quận 3, TPHCM
Vé tham quan: 50,000đ/người.
